Преступления ОУН-УПА

Текст реферата представлен на трёх языках - русском, польском и английском.

В 1929 г. на территории Польши начала свою нелегальную деятельность террористическая организация украинских националистов (ОУН). В то время большая часть земель, населеннaя украинцами, входила в состав двух соседних государств - Польши и Советского Союза. В Польше в межвоенный период украинцы составляли 10% от общей численности населения и проживали рядом с полякaми, евреями и несколькими другими национальностями преимущественно в её восточной части на центральном участке (Волынь) и южном (Галиция), т. е. на площади около 100 тысяч квадратных километров, составляя, за исключением одного административного района, большую часть жителей.

В качестве идеологии ОУН приняла фашистскую доктрину украинского национализма, сформулированную Дмитрием Донцовым. Согласно этой доктрине, ОУН действовала в соответствии со следующими принципами: подчинение организации вождю, a нации - так называемому инициативному меньшинству, как элите "лучшиx людей, задача которых заключается в применении творческого насилия", экспансия, беспощадность, фанатизм, ненависть. ОУН ставила перед собой целью завоевание независимого украинского национального государства в этнических границax, то есть государства, которое включает в себя территории, на которых украинцы жили тогда или когда-либо раньше, находясь в меньшинстве по отношению к полякам, причём будущее государство должно было быть полностью однородным этнически. Из такой идеологии украинского национализма следовали методы преступной деятельности - путём беспощадного и безжалостного биологического удаления не украинцев, прежде всего поляков, с территорий будущего государства.[1] Это были действия, которым в 1944 году Рафаэль Лемкин (1900 - 1959) дал определение ГЕНОЦИД. В воззвании II Большого Сбора украинских националистов, который состоялся в Риме в августе 1939 года, содержится призыв: "Украина для украинцев! Не оставить пяди украинской земли в руках врагов и иностранцев!".

В межвоенный период ОУН идеологически подготавливала украинское население к выступлению против поляков в будущем - в соответствующий исторический момент, а также совершала многочисленные террористические акты (например, убийства государственных служащих высокого ранга, в том числе министра внутренних дел в 1934 году) и акты саботажа. Польское государство было вынуждено бороться с антигосударственной и антипольской деятельностью ОУН, что в свою очередь вызывало недовольство украинских масс на Украине, которое ОУН искусно разжигала. В межвоенный период Польша не была ни полицейским, ни тоталитарным государством, поэтому, несмотря на репрессии, применяемые по отношению к ОУН, эта организация развивалась в подполье, оказывая значительное влияние на украинское население, когда в то же время, в Советском Союзе ни ОУН, ни другая украинская подпольная организация, не имели никаких шансов на существование. Также важно, что в 1930-е годы ОУН тесно сотрудничалa сначала с Веймарской Германией, а с 1933 года и в годы Второй Мировой войны - с нацистским Рейхом, который финансировал ОУН с целью подготовки так называемой "Пятой колонны" для уничтожения польского государства изнутри.

Поражение Польши в сентябре 1939 года и германская оккупация польского государства создали благоприятную ситуацию для планов ОУН. В дополнение к использованию украинцев в военных формированиях и к сотрудничеству с гестапо против поляков, немецкие оккупанты позволили украинским националистам выступления против польского населения. Немцы однозначно предоставили привилегии украинцам по отношению к полякам, (например, возможность иметь радиоприёмник, за обладание которым поляки платили смертью, продовольственные пайки на уровне, приближённом к фольксдойче, среднее образование и возможность обучения в университетах Рейха). Соответствующий исторический момент наступил, когда после нападения Германии на Советский Союз в июне 1941 года, восточные территории Польши, где украинцы в сельских районах составляли большинство населения, перешли от оккупации советской под германскую оккупацию. Тогда ОУН активизировала подготовку к истреблению поляков, развивая организационную сеть и воплощая в жизнь теорию, генерирующую нарастание ненависти к своим польским соседям, с которыми раньше были хорошие отношения.

В 1941 - 1942 годах коллаборационистская украинскaя полиция, состоявшая на германской службе, контролируемaя ОУН, вместе с гитлеровцами осуществляла уничтожение евреев.[2] Под влиянием распространяемой ОУН пропаганды ненависти, основным лозунгом которой был такой - "Смерть полякам, евреям, москалям", скрывающихся евреев также убивали местные крестьяне и боивки ОУН.

Во второй половине 1942 года на Волыни (восточный район между рекой Буг и польско-советской границей с 1939 года) ОУН приступилa к систематическому убийствy проживающих там поляков, используя партизанские отряды, которые сама организовала. Позже они были названы Украинской Повстанческой Армией (УПА). Вначале гибли отдельные люди и семьи (ПРЕДГЕНОЦИДНАЯ СТАДИЯ). В феврале 1943 году ОУН на III Конференции постановила "убрать" всех не украинцев, которыe (по оценке ОУН) заняли украинские земли. Выполнение этого постановления на практике заключалось в массовых убийствах поляков, которые в то время (после холокоста евреев в 1942 году) были самой многочисленной не украинской национальной группой на территории деятельности ОУН.

Постепенно нападения на поляков распространялись, с февраля 1943 убивали целые селения. "Mы oкружили 5 польскиx сёл, в течение ночи и следующего дня сожгли их, а всех жителей, старых и молодых, вырезали - всего более двух тысяч человек. (...) Многих поляков - мужчин, женщин, стариков и детей - мы бросали живьём в колодцы, а затем добивали их из огнестрельного оружия. Остальных кололи штыками, убивали топорами и расстреливали" - давал показания правосудию один из членов УПА, обвиняемый в совершении преступлений.[3] Одновременное уничтожение нескольких населённых пунктов усилилось, когда в марте-апреле 1943 года к лесным отрядам присоединились несколько тысяч украинских полицейских, которые дезертировали с немецкой службы. Также ОУН организовала сельские боивки, члены которых ежедневно занимались сельским хозяйством, а в случае необходимости, по призыву ОУН и УПА подключались к ликвидации польских соседей.

Находящиеся в меньшинстве поляки, с которыми варварски обращались гитлеровцы, были не в состоянии эффективно противостоять геноциду со стороны украинских националистов. Правда, были организованы польские отряды самообороны, но они исчезали из-за превосходства нападавших, лишь малочисленным отделениям удалось сохраниться до окончания военных действий на данной территории. Сформированныe слишком поздно (во второй половине 1943 года, то есть после убийства нескольких десятков тысяч поляков) польскиe партизанскиe отряды спасли жизни небольшим группам людей. В этой ситуации ОУН и УПА в течение 1943 года успешно истребляли на Волыни полякoв - район за районом - некоторые были убиты, остальные сбежали в города, охраняемые немецкими гарнизонaми. Германский оккупант использовал это, отправляя беженцев в Рейх на принудительные работы. Наибольший рост убийств на Волыни случился летом 1943 года, когда в выбранные дни ОУН и УПА убивали полякoв одновременно в нескольких десятках населённых пунктах.

Старались действовать внезапно и атаковать в то время, когда почти все поляки были в селе. Применяли различные хитрости, чтобы уничтожить как можно больше людей. Не щадили ни детей, ни женщин, ни стариков. Также подлежали истреблению польско-украинские семьи - полностью или их польские члены. Во время убийств и позже грабили имущество, сжигали и разрушали дома, сакральные объекты, здания общественного назначения, стремясь к уничтожению следов польского присутствия.
Беспощадность и желание убить максимальное число поляков иллюстрирует фрагмент рапорта подпольной Армии Крайовой, составленного в 1943 году: "В беседах с поляками, которые уже предчувствовали опасность, соседи украинцы успокаивали их, чтобы ничего не боялись, потому что им никто не причинит вреда. Часто это были кумовья, друзья, люди, обращавшиеся друг к другу по имени. Во многих случаях угрожали, что если поляк покидает украинское село, то его хозяйство сожгут. Повторяли: если поляк оставил украинское село - он враг украинцев. Так украинцы до последнего дня сохраняли видимость солидарности, чтобы усыпить бдительность польского населения (...)".[4]

Систематически осуществляемый ГЕНОЦИД привёл к устранению поляков из сельских районов Волыни. В 1944 году поляки там были только в городах, а после изгнания немцев с Волыни Советским Союзoм, в следующем 1945 г. в рамках соглашения польского коммунистического правительства с СССР их переселили в Польшy в её нынешныx границax.[5]

Во второй половине 1943 года осуществляемый ОУН и УПА геноцид был перенесён в три административных района к югу от Волыни, обозначенных общим названием Восточная Галиция. Акции геноцида там проводились аналогично с Волынью. Сначала нападали на отдельных людей и семьи, а с начала 1944 года, ОУН-УПА атаковала целые селения и польские скопления в украинских сёлах. Апогей преступлений в Галиции был на полгода позже, чем на Волыни - в первой половине 1944 года. B Галиции проживало больше полякoв, чем на Волыни, поэтому нападения там продолжались намного дольше, до окончания так называемoй репатриации в 1947 году, или принудительного переселения живущего там испокон веков польского населения в Польшy в её нынешныx границax.[6]

Стоит обратить внимание, что с конца 1942 г., а значит после холокоста большинства евреев на Волыни и в Восточной Малой Польше, смертельная опасность со стороны украинских националистов в равной степени касалась поляков и евреев. Евреи, которым удалось сбежать от экзекуции, укрывались в лесах и искали помощи в польских селениях, которые с 1942 г. также были атакованы боивками украинских националистов. В селе Окопы на северо-востоке Волыни евреев прятал католический священник о. Людвик Вродарчик, жестоко убитый УПА в декабре 1943 г. во времени нападения на село. Общие геноцидальные судьбы поляков и евреев, уничтожаемых ОУН-УПА в 1942-1945 годах, склонили Казимежа Войтовича - командира самообороны в селе Ганачув в Восточной Малой Польше - для организации укрытия в селе группы из нескольких десятков евреев и взаимодействия с еврейским партизанским отрядом, разместившимся в близлежащем лесу. Оба партизанских отряда - польский из Ганачова и еврейский в феврале 1944 г. отразили нападение УПА. Перечисленные личности, о. Людвик Вродарчик и подпоручник Казимеж Войтович удостоены награды Праведник среди Народов Мира.

В 1945 году на основе международных договоров в границы послевоенной Польши попала лишь небольшая часть территорий, на которых совершался геноцид поляков. Большая часть принадлежала Советскому Союзу, поэтому поляки уже не могли оказывать влияние на стремления украинцев к независимости. Несмотря на эти обстоятельства, ОУН и УПА по-прежнему намеревались полностью уничтожить поляков, живущих на территориях, отданных Советам. Примером этого является следующее происшествие, зафиксированное в документах: "коварное убийство 46 поляков совершено 16.II.1945 в Велесневе [в Галиции]. Под предлогом регистрации [для так называемой репатриации] из близлежащих сёл собрали в Велесневе 46 поляков, якобы по приказу советских властей. В дневное время бандеровцы, переодетые в форму НКВД, всех поляков заперли в деревянном сарае, который облили бензином и подожгли. Все закрытые сгорели в страшных муках. Местное украинское население собралось около сарая, и на радостях устроило танцы, а жертвам рекомендовали молиться о чуде".[7]

В таких обстоятельствах в период 1942-1947 годов ОУН и УПА, вместе с принимавшими активное участие сельскими боивками, убили на Волыни и в Галиции около 150 тысяч поляков, от младенцев до стариков, уничтожив при этом несколько тысяч польских населённых пунктов и десятки тысяч отдельных польскиx хозяйств на территории около 100 тысяч квадратных километров.

Организация убийств, их ход, площадь охваченной территории и масштабы, пропагандируемая при этом идеология, призывающая к уничтожению поляков, как национальной группы, - свидетельствуют о том, что это была преднамеренная и организованная акция физическoго истреблении польского населения, квалифицированная как ГЕНОЦИД, в соответствии с Конвенцией о предотвращении и наказании преступлений геноцида, принятой Генеральной Ассамблеей ООН 9 декабря 1948 года.[8]

Подводя итоги волынско-галицкого геноцида, совершённого ОУН-УПА, необходимо отметить два его атрибута. Первый атрибут - массовые зверства, которые виновные в геноциде на Волыни и Малой Польше убийцы из ОУН-УПА применяли к своим польским жертвам, независимо от их пола и возраста, даже к детям (ломание костей, отрезание частей тела, выкалывание глаз и т.п.). Это даёт право на специальное определение этого преступления как GENOCIDIUM Atrox, а именно геноцид жуткий, дикарский, жестокий (этот термин недавно введён в польскую науку [9]). Второй атрибут - устранение цивилизации, к которой принадлежали жертвы и к которой относились раньше, на протяжении нескольких столетий.

Также существенным в этом вопросе является факт, что хотя ОУН и УПА имели в программе борьбу за независимое украинское государство, это государство планировалось сделать национально однородным. Из фашистской идеологии этих организаций следовали жестокие методы борьбы, которые не могут быть приняты цивилизованным миром. Если бы ОУН и УПА в конце II Мировой войны добилось независимости Украины, это было бы государство террора и преступлений. Но никакие цели не могут оправдать чудовищные преступления против человечности, которые не имеют срока давности.

________________________________________
[1] Смотри: T. Piotrowski, Poland's Holocaust, Ethnic Strife, Collaboration with Occupying Forces and Genocide in the Second Republic, 1918-1947, McFarland & Company, Inc., Publishers, North Carolina and London 1998, s. 191.

[2] Według żydowskiego badacza Shmula Spectora (zob. jego pracę The Holocaust of Volhynian Jews 1941-1944, Yad Vashem, Jerusalem 1990) chociaż holocaust organizowali Niemcy, to na Wołyniu na jednego Niemca przypadało 10 Ukrańców uczestniczących w zagładzie głównie jako pilnujący gett, eskortujący do miejsc straceń, wyłapujący ukrywających się, ale często także dokonujący egzekucji.

[3] Zob. Polska i Ukraina w latach trzydziestych-czterdziestych XX wieku. Nieznane dokumenty z archiwów służb specjalnych, tom 4: Polacy i Ukraińcy między dwoma systemami totalitarnymi 1942-1945, część pierwsza, Instytut Pamięci Narodowej, Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji RP, Państwowe Archiwum Służby Bezpieczeństwa Ukrainy etc., Warszawa -Kijów, 2005, s. 415; również część druga tej pracy (łącznie 1511 stron) dostarcza licznych dowodów ludobójstwa ukraińskiego na Polakach na Wołyniu i w Galicji.

[4] Archiwum Akt Nowych w Warszawie, zesp. 1326, Armia Krajowa, sygn. 203/XV/42, k. 79.

[5] Przebieg akcji ludobójczych w 1721 miejscowościach na Wołyniu wraz z imiennymi wykazami 19 tys. ofiar jest przedstawiony w monografii: Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, Wydawnictwo von borowiecky, Warszawa 2000, tom 1 i 2 (łącznie 1434 stron) z obszernym streszczeniem angielskim. Zob. też artykuł w języku niemieckim opracowany na podstawie tej pracy: Ewa Siemaszko, Władysław Siemaszko, Der Völkermord in Wolhynien 1943 und 1944 w: Polen und der Osten. Texte zu einem spannungsreichen Verhältnis, Frakfurt am Main 2005.

[6] Ogromną dokumentację zbrodni ludobójstwa w Galicji zgromadziło i opracowało Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów Ukraińskich we Wrocławiu w dwu dotąd wydanych pracach (trzecia w przygotowaniu): 1) Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, Nortom, Wrocław 2004 (stron 1182); 2) Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim, Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów Ukraińskich we Wrocławiu, Wrocław 2006 (stron 1269).

[7] Смотри olbrzymią pracę dokumentacyjną zawierającą opisy ludobójczych aktów na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej oraz imienne wykazy tysięcy pomordowanych Polaków: Lucyna Kulińska, Dzieje Komitetu Ziem Wschodnich na tle losów ludności polskich Kresów w latach 1943-1947, tom 1, Oficyna Wydawnicza ABRYS, Kraków 2002 oraz tom 2, Kraków 2001, z którego pochodzi cytat (s. 328), łącznie 1610 stron obu tomów.

[8] Temat ludobójstwa dokonanego na Polakach przez OUN i UPA dopiero wkracza do obiegu naukowego, stąd też w literaturze zachodniej jest prawie nieobecny. Chyba jako pierwszy zauważył tę zbrodnię Holender Karel C. Berkhoff w swej monografii Harvest of Despair. Life and Death in Ukraine under Nazi Rule, Cambridge, Mass., and London 2004, poświęconej okupacji nazistowskiej Ukrainy w latach 1941-1944, gdzie na s. 287 ostrożnie stwierdza, iż zbrodnicze fakty przez niego podane dotyczące mordów na Wołyniu i w Galicji „przywodzą na myśl koncepcję ludobójstwa".

[9] Смотри Encyklopedia białych plam, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Warszawa-Radom 2003, tom XI, s. 174, R. Szawłowski, hasło „Ludobójstwo"; oraz Encyklopedia katolicka, tom XI, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin 2006, s. 120,126, hasło „Ludobójstwo"; ponadto: R. Szawłowski, Raphael Lemkin (1900-1959). The Polish Lawyer Who Created the Concept of „Genocide", „The Polish Quarterly of International Affaires", Warsaw 2005, nr 2, s. 100.

W 1929 r. na terenie Polski rozpoczęła działalność nielegalna terrorystyczna Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów (OUN). W tym czasie większość ziem zamieszkałych przez Ukraińców wchodziło w skład dwu sąsiadujących państw - Polski i Związku Sowieckiego. W Polsce w okresie międzywojennym Ukraińcy (10% ogółu ludności) żyli obok Polaków, Żydów i innych nielicznych narodowości głównie w jej części wschodniej na odcinku środkowym (Wołyń) i południowym (Galicja), tj. na obszarze około 100 tys. km kwadratowych, stanowiąc, z wyjątkiem jednego okręgu administracyjnego, większość tamtejszych mieszkańców.

Jako ideologię OUN przyjęła skrajnie faszystowską doktrynę nacjonalizmu ukraińskiego sformułowaną przez Dmytra Doncowa. Zgodnie z tą doktryną OUN działała według następujących zasad: podporządkowanie organizacji wodzowi, a narodu tzw. inicjatywnej mniejszości jako elicie „lepszych ludzi, których zadaniem jest stosowanie twórczej przemocy", ekspansja, bezwzględność, fanatyzm, nienawiść. OUN stawiała sobie za cel wywalczenie niepodległego narodowego państwa ukraińskiego w granicach etnicznych, tj. państwa obejmującego również terytoria, na których Ukraińcy żyli wtedy lub kiedykolwiek wcześniej, będąc w mniejszości w stosunku do Polaków, przy czym przyszłe państwo miało być całkowicie jednolite narodowościowo. Z takiej ideologii ukraińskiego nacjonalizmu wynikały także metody zbrodniczego działania - drogą bezwzględnego i bezlitosnego biologicznego usunięcia nie-Ukraińców z terenów przyszłego państwa, przede wszystkim Polaków.[1] Były to działania określone w 1944 r. przez Rafała Lemkina (1900-1959) jako GENOCYD. W odezwie II tzw. Wielkiego Zebrania Ukraińskich Nacjonalistów, które odbyło się w Rzymie w sierpniu 1939 roku wezwano: „Ukraina dla Ukraińców! Nie pozostawić piędzi ziemi Ukraińskiej w rękach wrogów i obcoplemieńców!"

W okresie międzywojennym OUN przygotowywała ideologicznie ukraińską ludność do wystąpienia w przyszłości przeciw Polakom w odpowiednim historycznie momencie, a także dokonywała licznych akcji terrorystycznych (np. zabójstw wysokich funkcjonariuszy państwowych, w tym ministra spraw wewnętrznych w 1934 roku) oraz aktów sabotażowych. Antypaństwowa i antypolska działalność OUN musiała być zwalczana przez państwo polskie, co z kolei wywoływało niezadowolenie mas ukraińskich, umiejętnie stale podsycane przez OUN. Polska nie była w okresie międzywojennym państwem policyjnym ani totalitarnym, toteż mimo represji stosowanych wobec OUN, organizacja ta rozwijała się w podziemiu, osiągając znaczący wpływ na ludność ukraińską, gdy w tym samym czasie w Związku Sowieckim OUN, ani żadna inna podziemna ukraińska organizacja, nie miała żadnych szans istnienia. Istotne jest ponadto, że w latach 30. wieku XX oraz w latach II wojny światowej OUN kolaborowała na szeroką skalę najpierw z Niemcami weimarskimi, a od 1933 r. z Rzeszą hitlerowską i była przez nich finansowana w celu przygotowywania tzw. „piątej kolumny" dla niszczenia państwa polskiego od środka.

Klęska Polski we wrześniu 1939 r. i okupacja niemiecka państwa polskiego wytworzyły korzystną dla planów OUN sytuację. Poza wykorzystaniem Ukraińców w formacjach militarnych i do współpracy z gestapo przeciw Polakom, przyzwoleniem niemieckich okupantów na antypolskie wystąpienia Ukraińców, Niemcy jednoznacznie uprzywilejowali w stosunku do Polaków ludność ukraińską (np. możliwość posiadania radioodbiorników, za których posiadanie Polacy płacili śmiercią, kartki żywnościowe na poziomie zbliżonym do folksdojczów, szkolnictwo średnie oraz możliwość studiowania na uniwersytetach w Rzeszy). Odpowiednia historycznie chwila pojawiła się, gdy po napaści Niemiec na Związek Sowiecki w czerwcu 1941 r. wschodnie tereny Polski, na których Ukraińcy stanowili większość ludności w terenach wiejskich, przeszły spod okupacji sowieckiej pod okupację niemiecką. Wówczas OUN zintensyfikowała przygotowania do eksterminacji Polaków, rozwijając sieć organizacyjną i prowadząc na wielką skalę indoktrynację generującą narastanie nienawiści wobec swych sąsiadów Polaków, z którymi wcześniej były poprawne stosunki.

W latach 1941-1942 kolaboracyjna policja ukraińska w służbie niemieckiej, opanowana przez OUN, wraz z Niemcami dokonała zagłady Żydów.[2] Pod wpływem szerzonej przez OUN propagandy nienawiści, której głównym hasłem było „śmierć Polakom, Żydom, Moskalom", ukrywających się Żydów mordowali także miejscowi chłopi ukraińscy i bojówki OUN.

W drugiej połowie 1942 roku na Wołyniu (wschodnie województwo pomiędzy rzeką Bug i granicą polsko-sowiecką z 1939 r.) OUN przystąpiła do systematycznego mordowania zamieszkałych tam Polaków, posługując się zorganizowanymi przez tę organizację oddziałami partyzanckimi. W późniejszym czasie zostały one nazwane Ukraińską Powstańczą Armią (UPA). Początkowo ginęły pojedyncze osoby i rodziny (STADIUM PREGONOCYDALNE). W lutym 1943 r. na III Konferencji OUN postanowiono „usunąć" wszystkich nie-Ukraińców, którzy - w ocenie OUN - zajęli ukraińskie ziemie. W praktyce realizacja tego postanowienia polegała na mordach na olbrzymią skalę Polaków, będących w tym czasie (po holokauście Żydów w 1942 r.) najliczniejszą nieukraińską grupą narodowościową na obszarze działania OUN.

Stopniowo napady na Polaków rozszerzały się i od lutego 1943 r. mordowane były całe osiedla. „Okrążyliśmy 5 polskich wsi i w ciągu nocy oraz następnego dnia spaliliśmy je, a wszystkich mieszkańców, starych i młodych, wyrżnęliśmy - w sumie ponad dwa tysiące osób. (...) Wielu Polaków - mężczyzn, kobiety, starców i dzieci - wrzucaliśmy żywcem do studni, a następnie dobijaliśmy ich strzelając z broni palnej. Pozostałych siekliśmy bagnetami, zabijaliśmy siekierami i rozstrzeliwaliśmy" - zeznawał przed wymiarem sprawiedliwości jeden z oskarżonych o zbrodnie członków UPA.[3] Likwidowanie jednocześnie kilku miejscowości wzmogło się, gdy w marcu-kwietniu 1943 do leśnych oddziałów ukraińskich dołączyło kilka tysięcy policjantów ukraińskich, którzy zdezerterowali ze służby niemieckiej. Ponadto OUN zorganizowała wiejskie bojówki, których członkowie na co dzień zajmowali się gospodarstwem rolnym, a w razie potrzeby na wezwanie OUN i UPA włączali się do likwidacji polskich sąsiadów.

Polacy będący w mniejszości i traktowani barbarzyńsko przez Niemców, nie byli w stanie skutecznie przeciwstawić się ukraińskiemu ludobójstwo. Wprawdzie organizowały się polskie grupy samoobrony, ale wobec przewagi napastników znikały, tylko nielicznym placówkom udało się przetrwać do końca działań wojennych na danym terenie. Powstałe zbyt późno w drugiej połowie 1943 r., to jest po wymordowaniu kilku dziesiątek tysięcy Polaków, polskie oddziały partyzanckie ocaliły życie niewielkim grupom ludzi. W tej sytuacji OUN i UPA na Wołyniu w przeciągu 1943 r. skutecznie wyniszczała Polaków rejon po rejonie - część została wymordowana, reszta uciekła do ośrodków miejskich chronionych przez garnizony niemieckie. Wykorzystywał to niemiecki okupant, zabierając uchodźców na przymusowe roboty w Rzeszy.

Największe nasilenie mordów na Wołyniu miało miejsce latem 1943 r., gdy w wybranych dniach OUN i UPA mordowały Polaków jednocześnie w kilkudziesięciu miejscowościach. Starano się działać z zaskoczenia i atakować w porach, gdy prawie wszyscy Polacy byli na terenie osiedla. Stosowano też różne podstępy by zniszczyć jak najwięcej ludzi. Nikogo nie oszczędzano - dzieci, kobiet, starców. Eksterminacji podlegały też polsko-ukraińskie rodziny - w całości lub ich polscy członkowie. W trakcie mordów i później rabowano dobytek, palono i niszczono domostwa, obiekty sakralne, budynki użyteczności publicznej, dążąc do zatarcia śladów polskiej obecności.

Bezwzględność i dążenie, by wymordować jak największą liczbę Polaków, ilustruje fragment raportu konspiracyjnej Armii Krajowej sporządzonego w 1943 roku: „W rozmowach z Polakami, którzy przeczuwali już niebezpieczeństwo, sąsiedzi-Ukraińcy uspokajali ich, aby się niczego nie obawiali, gdyż nikt im krzywdy nie zrobi. Często byli to kumowie, koledzy, ludzie mówiący z sobą po imieniu. W wielu wypadkach grozili, że gdyby który Polak uciekł ze wsi, to gospodarstwo jego puszczą z dymem. Powtarzali: gdy Polak opuszcza ukraińską wieś - jest wrogiem Ukraińców. W ten sposób do ostatniego dnia zachowywali Ukraińcy pozory solidarności, aby uśpić czujność ludności polskiej (...)".[4]

Systematycznie dokonywane LUDOBÓJSTWO doprowadziło do eliminacji Polaków z terenów wiejskich Wołynia. W 1944 r. Polacy znajdowali się tam już tylko w miastach, a po wyparciu Niemców z Wołynia przez Związek Sowiecki, w roku następnym 1945 zostali na mocy porozumienia komunistycznego rządu polskiego ze Związkiem Sowieckim wysiedleni do Polski w obecnych jej granicach.[5]

W drugiej połowie 1943 roku ludobójstwo ukraińskie przeprowadzane przez OUN i UPA przeniosło się do trzech okręgów administracyjnych na południe od Wołynia, określanych wspólną nazwą Galicja Wschodnia. Ludobójcze akcje były tam przeprowadzane identycznie jak na Wołyniu. Najpierw atakowano pojedyncze osoby i rodziny, a od początku 1944 r. OUN-UPA uderzała w całe osiedla i skupiska polskie pośród ukraińskich wsi. Apogeum zbrodni w Galicji miało miejsce pół roku później niż na Wołyniu - w pierwszym półroczu 1944 roku. Galicję zamieszkiwało więcej Polaków niż Wołyń, toteż ludobójcze napady trwały tam znacznie dłużej, aż do zakończenia w 1947 roku tzw. repatriacji, czyli przymusowego przesiedlenia żyjącej tam od wieków ludności polskiej do Polski w obecnych jej granicach.[6]

Warto zwrócić uwagę, że od końca 1942 r., a więc po holokauście większości Żydów na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej, śmiertelne zagrożenie ze strony nacjonalistów ukraińskich dotyczyło w tym samym stopniu Polaków i Żydów. Żydzi, którym udało się uciec przed egzekucją ukrywali się w lasach i szukali pomocy w polskich osiedlach, które od 1942 r. również były atakowane przez bojówki nacjonalistów ukraińskich. We wsi Okopy na północno-wschodnim Wołyniu przechowywał Żydów duchowny katolicki o. Ludwik Wrodarczyk, okrutnie zamordowany przez UPA w grudniu 1943 r. podczas napadu na wieś. Wspólne genocydalne losy Polaków i Żydów, niszczonych przez OUN-UPA w latach 1942-1945, skłoniły dowódcę samoobrony we wsi Hanaczów w Małopolsce Wschodniej Kazimierza Wojtowicza do zorganizowania ukrycia we wsi grupy kilkudziesięciu Żydów i współdziałania z żydowskim oddziałem partyzanckim stacjonującym w pobliskim lesie. Oba oddziały partyzanckie - polski z Hanaczowa i żydowski odparły w lutym 1944 r. napad UPA. Wymienione postaci, o. Ludwik Wrodarczyk i ppor. Kazimierz Wojtowicz są uhonorowani medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.
W 1945 r. na podstawie międzynarodowych układów w granicach powojennej Polski znalazła się tylko mniejsza część terytorium, na którym dokonano ludobójstwa Polaków, zaś większość przypadła Związkowi Sowieckiemu, a więc Polacy nie mogli mieć już wpływu na dążenia niepodległościowe Ukraińców. Mimo tych okoliczności OUN i UPA nadal dążyły do całkowitego unicestwienia Polaków żyjących na terenach oddanych Sowietom. Przykładem tego jest następujące utrwalone w dokumentach wydarzenie: „Podstępnego mordu dokonano na 46 Polakach dnia 16.II.1945 w Weleśniowie [na terenie Galicji]. Z okolicznych wsi zebrano pod pretekstem rejestracji [do tzw. repatriacji], niby to na rozkaz władz sowieckich, 46 Polaków do Weleśniowa. W biały dzień banderowcy [tj. członkowie OUN i UPA] przebrani za NKWD zamknęli wszystkich Polaków w drewnianej szopie, szopę oblali benzyną i podpalili. Wszyscy zamknięci w strasznych męczarniach zostali spaleni. Ludność ukraińska miejscowa zebrała się pod szopą i urządziła na znak radości tańce, a ofiarom zalecała by modlili się o cud".[7]

W takich okolicznościach w latach 1942-1947 OUN i UPA wraz z angażowanymi przez nie wiejskimi bojówkami ukraińskimi wymordowały na Wołyniu i w Galicji łącznie około 150 tysięcy Polaków, od niemowląt do starców, niszcząc przy tym kilka tysięcy polskich osiedli oraz kilkadziesiąt tysięcy pojedynczych gospodarstw polskich na przestrzeni około 100 tysięcy kilometrów kwadratowych.

Organizacja mordów, ich przebieg, zasięg terytorialny i rozmiary, propagowana przy tym ideologia nawołująca do wyniszczenia Polaków jako grupy narodowościowej - świadczą o tym, że była to zamierzona i zorganizowana akcja fizycznej eksterminacji ludności polskiej, kwalifikowana jako LUDOBÓJSTWO w świetle Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa uchwalonej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 9 grudnia 1948 roku.[8]

Podsumowując ludobójstwo wołyńsko-galicyjskie dokonane przez OUN-UPA, konieczne jest wypunktowanie dwu jego atrybutów: pierwszy - powszechność okrucieństwa, którym sprawcy ludobójstwa na Wołyniu i w Małopolsce z OUN-UPA poddawali swe polskie ofiary niezależnie od wieku i płci, a więc nawet dzieci (łamanie kości, obcinanie części ciała, wykłuwanie oczu itp.), co uprawnia do specjalnego określenia tej zbrodni jako GENOCIDIUM ATROX, czyli ludobójstwo straszliwe, dzikie, okrutne (termin niedawno wprowadzony w nauce polskiej [9]); drugi - usuwanie cywilizacji, do której należały ofiary i którą wcześniej wprowadzały tam przez kilka wieków.
Istotnym w tej sprawie jest ponadto fakt, że jakkolwiek OUN i UPA miały w programie walkę o niezależne państwo ukraińskie, lecz miało to być państwo jednolite narodowościowo. Z faszystowskiej ideologii tych organizacji wynikały też ludobójcze metody walki nie do przyjęcia w cywilizowanym świecie, w wyniku czego, gdyby OUN i UPA doprowadziły u schyłku II wojny światowej do niepodległości Ukrainy, byłoby to państwo terroru i zbrodni.

________________________________________
[1] Zob. T. Piotrowski, Poland's Holocaust, Ethnic Strife, Collaboration with Occupying Forces and Genocide in the Second Republic, 1918-1947, McFarland & Company, Inc., Publishers, North Carolina and London 1998, s. 191.

[2] Według żydowskiego badacza Shmula Spectora (zob. jego pracę The Holocaust of Volhynian Jews 1941-1944, Yad Vashem, Jerusalem 1990) chociaż holocaust organizowali Niemcy, to na Wołyniu na jednego Niemca przypadało 10 Ukrańców uczestniczących w zagładzie głównie jako pilnujący gett, eskortujący do miejsc straceń, wyłapujący ukrywających się, ale często także dokonujący egzekucji.

[3] Zob. Polska i Ukraina w latach trzydziestych-czterdziestych XX wieku. Nieznane dokumenty z archiwów służb specjalnych, tom 4: Polacy i Ukraińcy między dwoma systemami totalitarnymi 1942-1945, część pierwsza, Instytut Pamięci Narodowej, Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji RP, Państwowe Archiwum Służby Bezpieczeństwa Ukrainy etc., Warszawa -Kijów, 2005, s. 415; również część druga tej pracy (łącznie 1511 stron) dostarcza licznych dowodów ludobójstwa ukraińskiego na Polakach na Wołyniu i w Galicji.

[4] Archiwum Akt Nowych w Warszawie, zesp. 1326, Armia Krajowa, sygn. 203/XV/42, k. 79.

[5] Przebieg akcji ludobójczych w 1721 miejscowościach na Wołyniu wraz z imiennymi wykazami 19 tys. ofiar jest przedstawiony w monografii: Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, Wydawnictwo von borowiecky, Warszawa 2000, tom 1 i 2 (łącznie 1434 stron) z obszernym streszczeniem angielskim. Zob. też artykuł w języku niemieckim opracowany na podstawie tej pracy: Ewa Siemaszko, Władysław Siemaszko, Der Völkermord in Wolhynien 1943 und 1944 w: Polen und der Osten. Texte zu einem spannungsreichen Verhältnis, Frakfurt am Main 2005.

[6] Ogromną dokumentację zbrodni ludobójstwa w Galicji zgromadziło i opracowało Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów Ukraińskich we Wrocławiu w dwu dotąd wydanych pracach (trzecia w przygotowaniu): 1) Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, Nortom, Wrocław 2004 (stron 1182); 2) Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim, Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów Ukraińskich we Wrocławiu, Wrocław 2006 (stron 1269).

[7] Zob. olbrzymią pracę dokumentacyjną zawierającą opisy ludobójczych aktów na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej oraz imienne wykazy tysięcy pomordowanych Polaków: Lucyna Kulińska, Dzieje Komitetu Ziem Wschodnich na tle losów ludności polskich Kresów w latach 1943-1947, tom 1, Oficyna Wydawnicza ABRYS, Kraków 2002 oraz tom 2, Kraków 2001, z którego pochodzi cytat (s. 328), łącznie 1610 stron obu tomów.

[8] Temat ludobójstwa dokonanego na Polakach przez OUN i UPA dopiero wkracza do obiegu naukowego, stąd też w literaturze zachodniej jest prawie nieobecny. Chyba jako pierwszy zauważył tę zbrodnię Holender Karel C. Berkhoff w swej monografii Harvest of Despair. Life and Death in Ukraine under Nazi Rule, Cambridge, Mass., and London 2004, poświęconej okupacji nazistowskiej Ukrainy w latach 1941-1944, gdzie na s. 287 ostrożnie stwierdza, iż zbrodnicze fakty przez niego podane dotyczące mordów na Wołyniu i w Galicji „przywodzą na myśl koncepcję ludobójstwa".

[9] Zob. Encyklopedia białych plam, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Warszawa-Radom 2003, tom XI, s. 174, R. Szawłowski, hasło „Ludobójstwo"; oraz Encyklopedia katolicka, tom XI, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin 2006, s. 120,126, hasło „Ludobójstwo"; ponadto: R. Szawłowski, Raphael Lemkin (1900-1959). The Polish Lawyer Who Created the Concept of „Genocide", „The Polish Quarterly of International Affaires", Warsaw 2005, nr 2, s. 100.

In 1929 the illegal terrorist organisation OUN (Organisation of Ukrainian Nationalists) began to operate on Polish territory. At the time, most of the area inhabited by Ukrainians spread over two neighbouring countries, Poland and the Soviet Union. In inter-war Poland, Ukrainians (10% of the overall population) lived alongside Poles, Jews and other small ethnic groups and formed the majority of the population (except in one administrative district) of an area covering some 100 000 square kilometres in the central (Volhynia) and southern (Galicia) parts of eastern Poland.

The OUN took its ideology from the extremely fascist doctrine of Ukrainian nationalism formulated by Dmytro Dontsov (1883-1973). On the basis of that doctrine, the OUN operated in accordance with the following precepts: subjection of the organisation to the control of a leader and the nation to that of a proactive minority forming an elite of 'superior beings' whose job it is to use violence to achieve its ends; expansion; ruthlessness; fanaticism; and hatred. The OUN set itself the goal of securing an independent Ukrainian state within ethnic boundaries, i.e. a state that would include areas in which Ukrainians lived or had lived in earlier times in a minority with respect to the Poles and that would thus be ethnically homogeneous. This ideology resulted in the use of criminal methods in the ruthless and merciless 'biological' removal of non-Ukrainians - primarily Poles - from the areas that were to make up the new state.[1] In 1944, Raphael Lemkin (1900-1959) used the term 'genocide' to describe these methods. The call to the second general meeting of Ukrainian Nationalists, held in Rome in August 1939, bore the following slogan: 'Ukraine for the Ukrainians! Do not leave one inch of Ukrainian territory in the hands of enemies and aliens'.

During the inter-war years the OUN ideologically prepared the Ukrainian population to take action against Poles at the 'historically appropriate' moment and also carried out numerous acts of terrorism (e.g. the murder of high-ranking government officials, including the Minister for Internal Affairs in 1934) and of sabotage. The Polish Government was forced to take action to counter the anti-government and anti-Polish activities of the OUN, and this gave rise to discontent among the Ukrainian population, which was ably stoked by the OUN. During the inter-war years, Poland was not a police state or a totalitarian country and thus, despite the repressive action taken against the OUN, the organisation was able to grow underground and exert a significant influence over the Ukrainian population while, at the same time, in the Soviet Union neither the OUN nor any other Ukrainian underground organisation had any chance of surviving, while millions of Ukrainians were murdered there through the artificial creation of famine conditions in that country. Another essential consideration is the fact that during the 1930s and the early years of the Second World War the OUN collaborated extensively with, initially, Weimar Germany and, from 1933 onwards, the Nazi Reich, from which it received funding in order to build up a 'fifth column' to destroy the Polish state from within.

The Polish defeat in September 1939 and the German occupation of Poland created a favourable situation for the OUN and its plans. In addition to using Ukrainians in the armed forces and in units cooperating with the Gestapo in action against Poles and turning a blind eye to anti-Polish rioting by Ukrainians, the German occupiers gave the Ukrainian population privileges that were not accorded to Poles (e.g. the entitlement to a radio set, possession of which by a Pole was subject to a death sentence, food cards similar to those to which 'Volksdeutsche' were entitled, secondary schooling and the entitlement to go to university in the Reich). The 'historically appropriate' moment arrived when, following the German invasion of the Soviet Union in June 1941, the eastern part of Poland, where Ukrainians were in a majority in rural areas, moved from Soviet hands into German hands. The OUN stepped up its preparations for the extermination of Poles, building up its organisational network and embarking on a large-scale indoctrination campaign which generated a growing hatred among Ukrainians for their Polish neighbours, with whom they had previously enjoyed good relations.

In 1941 and 1942, the Ukrainian collaborationist police, who were controlled by the OUN, exterminated the Jews in cooperation with the Germans.[2] Under the influence of the propaganda of hatred spread by the OUN, whose main slogan was 'Death to the Poles, the Jews and the Muscovites', Jews in hiding were also murdered by local Ukrainian peasants and OUN hit-squads.

In the second half of 1942 the OUN set about systematically murdering the Poles living in Volhynia (the eastern province between the River Bug and the 1939 Polish-Soviet border), making use of the partisan units it had set up. Those partisans were later to go under the name UPA (Ukrainian Insurgent Army). To start with, individuals and families were killed one by one (pre-genocidal stage). In February 1943, at the third OUN Conference, it was decided to 'remove' all non-Ukrainians who, according to the OUN, had 'taken' Ukrainian land. The practical result of this decision was the mass murder of Poles who, at the time (after the Jewish holocaust in 1942), were the largest non-Ukrainian ethnic group within the OUN's sphere of operations.

The scale of the attacks on Poles gradually increased and, in February 1943, the OUN started to liquidate entire settlements. In court, a UPA member accused of the crime gave the following account of events during one such operation: 'We surrounded five Polish villages and during the night and the next day we burned them down and killed all the inhabitants, both young and old; more than two thousand people in all. [...] We threw a lot of the Poles - men, women, old people and children - into wells while they were still alive and then finished them off with guns. The rest were killed using bayonets, axes and firearms'.[3] This strategy of liquidating several settlements at the same time was stepped up in March/April 1943, when the Ukrainian partisan groups were joined by a few thousand Ukrainian policemen who had deserted from the Germans. The OUN also formed rural hit-squads made up of farmers who, when called upon by the OUN and the UPA, joined in the liquidation of their Polish neighbours.

The Poles, who were in a minority and were treated in a barbaric manner by the Germans, were in no position to put up effective resistance against the genocidal attacks by Ukrainians. Polish self-defence units were indeed formed, but given that their attackers outnumbered them, they were overrun, and only a small number of such units survived until the end of the hostilities in any given area. The Polish partisan groups that were belatedly set up in the second half of 1943 - after tens of thousands of Poles had already been slaughtered - managed to save the lives of small groups of people. It was against this background that, during the course of 1943, the OUN and the UPA effectively cleared region after region of Poles, some of whom were killed and others fled to urban areas coming under the protection of German garrisons. The German occupiers took advantage of this situation to send refugees off to forced labour in the Reich. The killing in Volhynia reached its peak in 1943, when on some days the OUN and the UPA slaughtered Poles in dozens of different localities at the same time. They sought to ensure that the attacks were a surprise and were carried out at times when almost all of the Poles were within the settlements. Various tricks were used to ensure that as many people as possible could be killed. No one - whether women, children or old people - was spared. The campaign of extermination extended to mixed Polish-Ukrainian families. In some cases, only Polish family members were killed; in others, the whole family. During and after the killings, possessions were looted and homes, public buildings and holy objects were burned and destroyed in an attempt to wipe away all traces of a Polish presence.

This ruthless determination to slaughter as many Poles as possible is illustrated by the following extract from a report produced by the underground 'Armia Krajowa' (Polish Home Army) in 1943: 'Ukrainians would reassure their Polish neighbours, who already felt that they were in danger, that they had nothing to fear, because no on would do them any harm. These people were often friends; people with whom the Poles were on first-name terms. In many cases they warned Poles that, if they fled their villages, their homes would be burned down. They would repeat that any Pole who moved away from the countryside would be considered an enemy of the Ukrainian people. The Ukrainians thus kept up a pretence of support right to the last, so as to dull the Polish population's vigilance'.[4]

This systematic campaign of genocide resulted in the Volhynian countryside being cleared of Poles. In 1944, the only Poles remaining were in towns, and, once the Soviets had taken Volhynia from the Germans in 1945, these people were resettled in areas within Poland's current borders under an agreement between Poland's communist government and the Soviet Union.[5]

In the second half of 1943, the campaign of genocide carried out by the OUN and the UPA was extended to three administrative districts to the south of Volhynia, known as Eastern Galicia, where the campaign was pursued in exactly the same way as in Volhynia. Initially, individuals and families were attacked one by one, and in early 1944 the OUN-UPA started targeting entire Polish settlements and communities in the Ukrainian countryside. In Galicia, the genocide reached its peak half a year later than in Volhynia, in the first half of 1944. More Poles lived in Galicia than in Volhynia, which is why the genocidal attacks continued for a significantly longer period of time, only coming to an end in 1947, the year in which the Polish population that had been living in Galicia for centuries was forcibly resettled in areas within Poland's current borders.[6]

In 1945, under the international agreements signed, only a small part of the area affected by the campaign of genocide fell within Poland's post-war borders, as the majority of the land was now within the Soviet Union. The Poles could therefore no longer be seen to have any influence over the issue of Ukrainian independence. Despite this, the OUN and the UPA were still determined to wipe out all Poles living in the territory handed over to the Soviet Union. The following account clearly illustrates this determination: 'On 16 February 1945, 46 Poles were treacherously massacred in Weleśniów (Galicia). The 46 Poles were taken to Weleśniów from surrounding villages, ostensibly for registration (for the purposes of 'repatriation') at the order of the Soviet authorities. In the full light of day, OUN and UPA members disguised as NKVD officers shut all the Poles in a wooden shed, which they then doused with petrol and set on fire. Those inside suffered atrociously as they burned to death. The local Ukrainian population gathered around the shed, dancing with joy and calling out to the victims to pray for a miracle'.[7]

It was under these circumstances that between 1942 and 1947 the OUN and the UPA, together with the rural hit-squads they had set up, slaughtered some 150 000 Poles - ranging from infants to old people - in Volhynia and Galicia and at the same time destroyed several thousand Polish settlements and tens of thousands of Polish farmsteads in an area covering some 100 000 square kilometres.

Owing to the fact that the massacres were organised, to their conduct, geographical coverage and scale and to the fact that they were the product of an ideology seeking to eradicate the Poles as a ethnic group, they were a deliberate and organised attempt to exterminate the Polish population, and thus constituted genocide within the meaning of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide adopted by the UN General Assembly on 9 December 1948.[8]

In order to gain a proper overview of the genocide perpetrated by the OUN-UPA in Volhynia and Galicia, it is important to focus on two of its features: firstly, the systematic cruelty to which the OUN-UPA perpetrators of the genocide in Volhynia and Lesser Poland subjected their Polish victims, irrespective of their age and gender (meaning, of course, that children were not spared) - which included breaking bones, cutting off parts of the body and putting out eyes - warrants the use of the specific term 'genocidium atrox', that has recently been used in Polish research circles[9] and that means horrific, savage, brutal genocide; and secondly, the eradication of a civilisation to which the victims belonged and which they had gradually implanted in the area over the course of several centuries. This genocide bears a striking resemblance to the genocide perpetrated by the Turks against the Armenians at the time of the First World War, about which everyone now knows. This analogy extends to the denial by both modern-day Turkey and modern-day Ukraine that 'genocidium atrox' was perpetrated - in the former case against the Armenians and in the latter against the Poles.

In this connection, it is important to note that both the OUN and the UPA shared the goal of fighting for an independent Ukrainian state, but an ethnically homogeneous Ukrainian state. The fascist ideology of those organisations resulted in their using genocidal methods unacceptable in the civilised world in pursuit of that goal. Therefore, had the OUN and the UPA managed to secure Ukrainian independence at the end of the Second World War, the result would have been a criminal, terrorist state.

________________________________________
[1] See T. Piotrowski, Poland's Holocaust, Ethnic Strife, Collaboration with Occupying Forces and Genocide in the Second Republic, 1918-1947, McFarland & Company Inc. Publishers, North Carolina and London 1988, p. 191.

[2] According to the Jewish researcher Shmuel Spector (see his work entitled The Holocaust of Volhynian Jews 1941-1944, Yad Vashem, Jerusalem 1990), despite the fact that the holocaust was organised by the Germans, in Volhynia there were 10 Ukrainians to every German involved in the extermination operations, mainly guarding the ghettos, escorting people to their place of execution and catching people who had gone into hiding, but also carrying out executions themselves on many occasions.

[3] See page 415 of part one of volume 4 of Polska i Ukraina w latach trzydziestych-czterdziestych XX wieku. Nieznane dokumenty z archiwów służb specjalnych, entitled Polacy i Ukraińcy między dwoma systemami totalitarnymi 1942-1945, Instytut Pamięci Narodowej, Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji RP, Państwowe Archiwum Służby Bezpieczeństwa Ukrainy etc., Warszawa-Kijów, 2005; the second part of this volume (1511 pages in all) also contains extensive evidence of the genocide perpetrated by Ukrainians against Poles in Volhynia and Galicia.

[4] Archiwum Akt Nowych w Warszawie, zesp. 1326, Armia Krajowa, sygn. 203/XV/42, k. 79.

[5] Accounts of genocidal attacks on 1 721 localities in Volhynia, together with the names of 19 000 victims, are set out in the following monograph: Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, Wydawnictwo von borowiecky, Warszawa 2000, volumes 1 and 2 (1 434 pages in all). An extensive summary is available in English (Genocide Committed by Ukrainian Nationalists on the Polish Population of Volhynia During World War II (1939-1945)). See also the following article produced in German on the basis of that monograph: Ewa Siemaszko, Władysław Siemaszko, Der Völkermord in Wolhynien 1943 und 1944 w: Polen und der Osten. Texte zu einem spannungsreichen Verhältnis, Frankfurt am Main 2005.

[6] A huge amount of documentation dealing with the crime of genocide in Galicia has been gathered and collated by Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów (Association for the Commemoration of the Victims of the Crimes Perpetrated by Ukrainian Nationalists) in Wrocław. Two publications are currently available (a third is under preparation): (1) Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, Nortom, Wrocław 2004 (1 182 pages); (2) Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim, Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, Wrocław 2006 (1 269 pages).

[7] See Lucyna Kulińska, Dzieje Komitetu Ziem Wschodnich na tle losów ludności polskich Kresów w latach 1943-1947, volume 1, Oficyna Wydawnicza ABRYS, Kraków 2002 and volume 2, page 328 (from which the quotation is taken), Kraków 2001. This huge work (1 610 pages in all) contains accounts of genocidal attacks in Volhynia and eastern Lesser Poland and the names of thousands of Polish victims.

[8] Research has only just started to focus on the subject of the genocide perpetrated against Poles by the OUN and the UPA, and there is therefore almost no mention of it in Western literature. Perhaps the first person to look into it was the Dutchman Karel C. Berkhoff in his monograph entitled Harvest of Despair. Life and Death in Ukraine under Nazi Rule, Cambridge, Mass. and London 2004, which deals with the Nazi occupation of Ukraine between 1941 and 1944, and in which, on page 287, the author cautiously states that the crimes to which he refers in relation to the massacres in Volhynia and Galicia bring the word genocide to mind.

[9] See Encyklopedia białych plam, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Warszawa-Radom 2003, volume XI, p. 174, R. Szawłowski, under the entry 'Ludobójstwo'; Encyklopedia katolicka, volume XI, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin 2006, pp. 120, 126, under the entry 'Ludobójstwo'; and R. Szawłowski, Raphael Lemkin (1900-1959). The Polish Lawyer Who Created the Concept of 'Genocide', The Polish Quarterly of International Affairs, Warsaw 2005, No 2, p. 100.

Недостаточно прав для комментирования